Tìm hiểu pH và Oxy hòa tan DO

Tìm hiểu nồng độ pH và Oxy hòa tan (DO)

(khái niệm, ý nghĩa và mối tương quan)

Nồng độ pH là gì?

• pH là chỉ số biểu thị tính axit/kiềm của dung dịch theo thang 0–14 pH.

  • pH < 7: axit, pH = 7: trung tính, pH > 7: kiềm.

• pH ảnh hưởng trực tiếp tới: khả năng hòa tan kim loại, hiệu quả khử trùng, độc tính amoniac, khả năng đệm và sức khỏe thủy sinh.

• Trong nước tự nhiên, pH thường chịu tác động bởi độ kiềm, CO₂ hòa tan, chất hữu cơ, quá trình quang hợp/ hô hấp.

Oxy hòa tan (DO) là gì?

• DO (Dissolved Oxygen) là hàm lượng O₂ hòa tan trong nước, đơn vị thường dùng: mg/L hoặc % bão hòa.

• DO chịu ảnh hưởng bởi nhiệt độ (nước ấm chứa ít O₂ hơn), độ mặn/áp suất, sóng/khuấy trộn, quang hợp tảo, tải lượng hữu cơ (BOD/COD).

• DO là thông số sống còn cho thủy sản, xử lý nước thải, nước cấp, hồ/ao nuôi.

Mối tương quan giữa pH và DO

• Quang hợp ban ngày làm tăng pH (giảm CO₂) và tăng DO (sinh O₂).

• Hô hấp & phân hủy hữu cơ ban đêm làm giảm DO và có thể giảm pH (tăng CO₂).

• Amoniac (NH₃/NH₄⁺): khi pH tăng và nhiệt độ cao, cân bằng chuyển về NH₃ (độc hơn), đồng thời DO có thể giảm do nhu cầu oxy sinh học tăng.

• Kết luận thực tế: pH và DO thường dao động theo chu kỳ ngày–đêm; cần đo cùng lúc, cùng vị trí để hiểu tương quan động giữa chúng.

Ngưỡng tham khảo nồng độ pH & DO theo ứng dụng

Lưu ý: Giá trị tối ưu thay đổi theo loài/tiêu chuẩn địa phương; hãy tham chiếu quy chuẩn hiện hành và số liệu khảo sát tại chỗ.

Yếu tố ảnh hưởng & cách kiểm soát

• Nhiệt độ: tăng nhiệt → giảm DO bão hòa; đo DO nên kèm bù nhiệt.

• Độ mặn/áp suất: mặn cao → giảm DO bão hòa; áp suất cao → tăng.

• Tải lượng hữu cơ: BOD/COD cao → tiêu hao DO; cần sục khí/tuần hoàn.

• Thực vật thủy sinh/tảo: có thể làm dao động mạnh pH & DO; cần quản lý dinh dưỡng (N, P), che nắng cục bộ, thu hoạch tảo khi cần.

• Kiềm/độ đệm: giúp ổn định pH; có thể hiệu chỉnh bằng CaCO₃/NaHCO₃ theo hướng dẫn kỹ thuật.

Cách đo pH và DO chính xác

1. Hiệu chuẩn định kỳ

   • pH: hiệu chuẩn 2–3 điểm (pH 4.01 – 7.00 – 10.01).

   • DO: hiệu chuẩn trong không khí bão hòa hoặc theo dung dịch chuẩn Na₂SO₃ (0 mg/L).

2. Chuẩn bị điện cực/đầu dò

   • pH: bảo quản dung dịch KCl; không để khô màng.

   • DO: kiểm tra màng/điện giải (đối với đầu dò màng) hoặc thông số cảm biến (quang học).

3. Lấy mẫu & đo tại hiện trường

   • Lấy mẫu đại diện, đo tại chỗ để hạn chế thay đổi do trao đổi khí.

   • Ghi nhận nhiệt độ, thời điểm (ngày/đêm) vì ảnh hưởng đến tương quan pH–DO.

4. Ghi chép & quản lý dữ liệu

   • Lập nhật ký đo, theo dõi xu hướng (trend) ngày–đêm/tuần để ra quyết định.

Thiết bị gợi ý: Máy đo pH & Oxy cầm tay PD220 – thao tác nhanh ngoài hiện trường, có bù nhiệt, hỗ trợ hiệu chuẩn chuẩn xác.

6 mẹo thực chiến để số liệu “đẹp & tin cậy”

• Rửa điện cực pH bằng nước cất giữa các lần đo; lau nhẹ (không chà mạnh).

• Tránh đo gần bề mặt nước (bị nhiễu bởi ánh sáng/quang hợp/sóng).

• Khi DO thấp bất thường, kiểm tra nhiệt độ, BOD và màng đầu dò.

• Đặt ngưỡng cảnh báo: pH ra ngoài 6.5–8.5 hoặc DO < 5 mg/L cần can thiệp.

• Sục khí/tuần hoàn khi DO thấp; bổ sung kiềm khi pH dao động mạnh.

• Lập lịch hiệu chuẩn hàng tuần/đầu ca, lưu hồ sơ cho QA/QC.

FAQ – Câu hỏi thường gặp

1) pH thay đổi theo ngày–đêm có bình thường không?
Có. Ban ngày quang hợp làm pH và DO tăng; ban đêm hô hấp làm DO giảm, pH có thể giảm nhẹ.

2) DO bao nhiêu là an toàn cho nuôi trồng thủy sản?
Thực tế nên ≥ 5–6 mg/L, tốt nhất ≥ 7 mg/L để dư oxy khi nhiệt độ tăng.

3) Có cần đo pH và DO cùng thời điểm không?
Nên đo cùng lúc để hiểu mối tương quan và phát hiện dao động cực trị.

4) Vì sao pH cao có thể làm tăng độc tính amoniac?
pH cao dịch chuyển cân bằng NH₄⁺ ↔ NH₃ về phía NH₃ (dạng không ion, độc hơn).

5) Tôi nên hiệu chuẩn DO kiểu nào?
Thông dụng là không khí bão hòa; định kỳ kiểm chéo bằng dung dịch 0 mg/L (Na₂SO₃).

Thiết bị tham khảo & liên kết nội bộ

• Bút đo pH Horiba
• Máy đo đa chỉ tiêu trong nước PC210 Horiba
• Máy đo độ mặn cầm tay EC-210 Horiba

Liên hệ & đặt hàng

• Hotline/Zalo: 0795 871 660

• Email: [email protected]

• Website: maythietbivn.com | thietbiphonglabvn.com | maythietbithinghiem.com